Мутахассисони Бонки ҷаҳонӣ (БҶ) оқибатҳои низои байни Русия ва Украинаро ба корхонаҳои се кишвар – Тоҷикистон, Қирғиистон ва Ӯзбекистон мавриди таҳқиқ қарор доданд.
Афзоиши хароҷот ва болоравии нархҳо
Дар таҳқиқот зери унвони “Пульс бизнеса” (Набзи тиҷорат, Business Pulse Survey) гуфта мешавад, бо оғози муноқишаи ҳарбӣ дар Украина 65%-и корхонаҳои се кишвари зикршуда ба хароҷоти афзояндаи истеҳсолӣ дучор шуданд.
Ҳиссаи чунин корхонаҳо дар Тоҷикистон 53%, Ӯзбекистон – 56% ва Қирғизистон – 87%-ро ташкил медиҳад.
Сатҳи нисбатан бештари хароҷотро дар Қирғизистон муаллифони пажуҳиш чунин маънидод мекунанд, ки корхонаҳои ин кишвар “аз Русия зиёдтар маҳсулоту мавод харидорӣ мекунанд”.
Қобили зикр аст, ки Қирғизистон аз соли 2015 бо Русия дар доираи Иттиҳоди иқтисодии АвруОсиё (ЕАЭС) дар як фазои гумрукӣ қарор дошта, Тоҷикистону Ӯзбекистон узви ин Иттиҳод нестанд.
“Дар маҷмӯъ, 43% корхонаҳо дар бораи коҳиши воридот аз Русия ва Украина ё пурра қатъ шудани хариди молу мавод аз ин кишварҳо хабар доданд”, – таъкид мешавад дар гузориш.
Ғайр аз ин, коршиносони Бонки ҷаҳонӣ зикр меунанд, ки бар асари афзоиши хароҷоти истеҳсолӣ, корхонаҳо нархи маҳсулотро боло мебаранд ё маҷбур мешаванд, ки роҳҳои ҳалли мушкилои коҳиши фоидаро пайдо кунанд.
“Гузашта аз ин, корхонаҳое, ки маҳсулоти худро ба содиркунандагон ё корпоратсияҳои фаромиллии Русия ё Украина мефурӯшанд, аз 5% коҳиши фурӯш ба ҳисоби миёна 5% хабар медиҳанд, дар ҳоле ки фурӯши корхонаҳое, ки ба Русия ё Украина маҳсулот намефурӯшанд, ба ҳисоби миёна 5% афзоиш ёфтааст”, – зикр мешавад дар таҳқиқот.
ИЗОБРАЖЕНИЕ
Мушкилоти дастрасӣ ба қарзҳо
Дар ҳамин ҳол, гуфта мешавад, тақрибан чоряки корхонаҳои пурсишшуда дар ин се кишвари Осиёи Марказӣ "бо мушкилоти афзояндаи молиявӣ рӯбарӯ ҳастанд, ки шояд сабаби коҳиши даромаднокӣ ва дастрасии мушкил ба маблағгузории қарзҳои нав бошад".
Зарурати танзими қарзҳоро бештар корхонаҳои Қирғизистон эҳсос мекунанд (32%). Дар Тоҷикистон ҳиссаи чунин корхонаҳо 24 фоиз ва дар Ӯзбекистон 17 фоизро ташкил додааст.
“Дар натиҷа, маҳсулнокӣ ва рақобатпазирии ин корхонаҳо эҳтимол осеб дида, ба баста шудани корхонаҳо, аз даст додани ҷойҳои корӣ ва сустшавии рушди иқтисодӣ боис гардад”, – хулоса кардаанд муаллифони гузориш.
ИЗОБРАЖЕНИЕ
Тавсияҳо
Муаллифони таҳқиқот дар посух ба ин гуна хатарҳо ба ҳукуматҳои ин се кишвар пешниҳод кардаанд, ки ба корхонаҳо кумак кунанд, аз ҷумла:
– ба онҳо имкон диҳанд ки ҷараёни тиҷоратии аз таҳримҳои Русия зарардидаро бозбиниву ба самтҳои гуногуни дигар равона кунанд;
– имкон диҳанд, ки мушкилоти нақлиётӣ ва логистикӣ, инчунин мушкилоти пардохтҳои тиҷоратӣ, аз ҷумла мушкилоти марбут ба халалдор шудани кори бонкҳои муросилавӣ (корреспондентӣ) дар натиҷаи таҳримҳо алайҳи Русияро ҳаллу фасл кунанд;
– кумаки молиявӣ ва ғайримолиявӣ ба корхонахо мақсаднок ва беҳтар шуда, ин кумак танҳо ба корхонаҳое расонида шавад, ки ҳақиқатан ҳам ба он ниёз доранд.
